Yayınlanma Tarihi: 27 Ekim 2025
Güncellenme Tarihi: 27 Ekim 2025
Siyatik, omurganın alt kısmından başlayarak kalça, bacak ve ayaklara uzanan siyatik sinirin sıkışması veya tahrişi sonucu oluşan bir rahatsızlıktır. Bu durum, şiddetli ağrı, uyuşma ve güç kaybına yol açar. Genellikle bel fıtığı gibi nedenlerle tetiklenir. Erken teşhis ile ilaç, fizik tedavi ve egzersizler sayesinde etkili bir şekilde yönetilebilir. Doç. Dr. Ömer Bozduman, Samsun’da siyatik tedavisi konusunda uzmanlaşmış bir ortopedi ve travmatoloji hekimidir. Tedaviyle ağrılarınızdan kurtulun ve günlük hayatınıza dönün.
Siyatik Nedir?
Siyatik, tıp literatüründe siyatik sinirin sıkışması veya irritasyonu sonucu oluşan bir radyikülopati olarak tanımlanır. Bu durum, omurganın lomber (bel) bölgesindeki sinir köklerinin baskı altında kalmasıyla ortaya çıkar. Cleveland Clinic’e göre, siyatik, alt sırtınızdan bacaklarınıza doğru uzanan bir veya daha fazla sinirin tahrişi, inflamasyonu, sıkışması veya sıkıştırılması sonucu oluşur. Amerikan Nöroloji Derneği (AAN) verilerine göre, yetişkin nüfusun %40’ı hayatlarının bir döneminde siyatik belirtileri yaşar. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre, yılda yaklaşık 300.000 kişi siyatik şikayetiyle sağlık kurumlarına başvurur. Bu rahatsızlık, özellikle 30-50 yaş arası bireylerde yaygındır ve erkeklerde kadınlara göre hafifçe daha sık görülür, çünkü erkekler genellikle daha ağır fiziksel işlerde çalışır ve bu da omurga yükünü artırır.
Siyatik, akut veya kronik formda olabilir. Akut siyatik genellikle ani bir travma, ağır kaldırma veya ani dönme hareketleri sonrası başlar ve birkaç hafta sürer. Kronik siyatik ise uzun süreli omurga dejenerasyonu veya tekrarlayan streslerden kaynaklanır ve aylarca devam edebilir. Patofizyolojik olarak, sinir kökünde inflamasyon ve ödem oluşur, bu da sinir iletimini bozar ve ağrı sinyallerinin beyne sürekli iletilmesine neden olur. StatPearls’e göre, siyatik, siyatik sinir dağılımında veya ilişkili lumbosakral sinir kökünde şiddetli ağrı ve parestezilerle karakterizedir.
Epidemiyolojik açıdan, siyatik prevalansı gelişmiş ülkelerde %5-10 arasındadır. Türkiye’de, ofis çalışanları ve ağır iş yapanlarda risk daha yüksektir. Örneğin, Karadeniz Bölgesi’nde tarım işçilerinde siyatik insidansı %15’e ulaşır, çünkü sürekli eğilme ve kaldırma hareketleri omurga yükünü artırır. Siyatik belirtileri fark edildiğinde erken müdahale, komplikasyonları önler. Tedavi edilmeyen vakalarda, %20 oranında kalıcı sinir hasarı oluşabilir, bu da kronik ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açar. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) raporlarına göre, sırt ve bel ağrıları küresel sakatlık nedenlerinin başında gelir, siyatik de bunun önemli bir parçasıdır.
Siyatik, genellikle tek taraflıdır ancak nadir de olsa bilateral (iki taraflı) olabilir. Bu durum, lumbar disk herniasyonu gibi yapısal sorunlarla ilişkilidir. NCBI StatPearls’e göre, siyatik parestezi (uyuşma) ve şiddetli ağrı ile karakterizedir ve lumbosakral sinir kökleriyle ilişkilidir. Siyatik, sadece ağrı değil, aynı zamanda nörolojik bir durumdur. Sinir köklerindeki basınç, motor ve duyusal fonksiyonları bozar. Örneğin, L5 kök sıkışması ayak dorsifleksiyonunu (ayak kaldırma) zorlaştırır. Hastalar genellikle “elektrik çarpması gibi” bir ağrı tarif eder. AAOS’a göre, siyatik spesifik bir tanı değil, sinir kökü kompresyonunun bir semptomudur.
Siyatik, gerçek siyatik ve siyatik benzeri durumlar olarak ikiye ayrılır. Gerçek siyatik doğrudan siyatik siniri etkilerken, siyatik benzeri durumlar siyatik siniri oluşturan sinirlerde sorunlardan kaynaklanır. Cleveland Clinic’e göre, ABD’de nüfusun %40’ı hayatlarında en az bir kez siyatik yaşar ve nadiren 20 yaşından önce görülür. Siyatik, bel ağrısının en yaygın nedenlerinden biridir ve yıllık sağlık harcamalarını milyarlarca dolar artırır. Örneğin, ABD’de siyatik nedeniyle yılda 50 milyar dolardan fazla harcama yapılır.
Tarihsel olarak, siyatik Hipokrat tarafından tanımlanmış ve “sciatica” kelimesi Yunanca “ischias” (kalça ağrısı) kökünden gelir. Modern tıpta, siyatik genellikle bel fıtığı ile ilişkilendirilir, ancak piriformis sendromu gibi kas kaynaklı nedenler de yaygındır. Siyatik, nöropatik ağrı kategorisine girer ve bu nedenle standart ağrı kesicilere yanıt vermeyebilir.
Siyatik Sinir Nedir?
Siyatik sinir, vücudun en uzun ve en kalın siniridir. Lomber omurganın L4, L5, S1, S2 ve S3 köklerinden oluşur. Bel bölgesinden başlayarak piriformis kası içinden geçer, kalçayı kat eder ve bacağın arkasından aşağı iner. Ayak tabanına kadar uzanır ve bacak kaslarının hareketini, ayak hislerini kontrol eder. Ortalama uzunluğu 1 metre olup, çapı 1-2 cm’dir. Johns Hopkins Medicine’e göre, siyatik sinir pelvis arkasından başlayarak uyluk arkasına iner.
Anatomik olarak, siyatik sinir saf sinir değil, periferik sinir demetidir. İçinde motor (hareket) ve duyusal (his) lifler bulunur. Lomber pleksusun bir parçasıdır. Sıkışma genellikle L4-L5 veya L5-S1 seviyelerinde olur. Piriformis sendromunda ise kalça kasında sıkışır, bu da %3 oranında siyatik nedenidir. Cleveland Clinic’e göre, siyatik sinir 2 cm genişliğinde olup, vücudun en kalın siniridir ve beş sinir kökünden oluşur.
Fizyolojik rolü: Bacak fleksiyonu, ayak dorsifleksiyonu ve plantar fleksiyonunu sağlar. Hasar durumunda, refleksler azalır (Achilles refleksi). Nöroanatomik çalışmalar, siyatik sinirin %80’inin duyusal liflerden oluştuğunu gösterir, bu yüzden ağrı ön plandadır. Penn Medicine’e göre, siyatik sinir basıncı bacakta uyuşma ve zayıflığa yol açar. Siyatik sinir, tibia ve peroneal sinirlere ayrılır. Bu ayrım, belirtilerin dağılımını belirler. Örneğin, peroneal dal hasarı ayak düşmesine (foot drop) neden olur.
Siyatik sinirin yolu: Bel omurlarından çıkar, sakrum üzerinden geçer, piriformis kası arasından kalçaya iner, hamstring kasları arkasından devam eder ve popliteal fossada dallanır. Bu uzun yol nedeniyle, sıkışma herhangi bir noktada olabilir, ancak %90’ı lomber kökte olur.
Siyatik Neden Olur?
Siyatik nedenleri multifaktöriyeldir. En yaygın sebep lumbar disk herniasyonu (%90 vaka), burada disk materyali sinir kökünü ezer. Diğer nedenler: Spinal stenoz (dar kanal, %5), spondilolistezis (omur kayması), piriformis sendromu (%3), travma (%2), tümörler ve enfeksiyonlar. Yaşlanma ile disk dejenerasyonu riski artar (%50 40+ yaşta). Mayo Clinic’e göre, siyatik genellikle bel fıtığı veya kemik çıkıntısı nedeniyle sinir köklerinin sıkışmasından kaynaklanır.
Mekanik nedenler: Ağır kaldırma, ani dönme, uzun süre oturma. Biyomekanik: Obezite (BMI >30, risk x2), kötü postür. Fizyolojik: Hamilelik (uterus baskısı %20), diyabet (nöropati). Patolojik: Romatizmal hastalıklar, osteoporoz. UPMC’ye göre, siyatik genellikle düşük sırt sinir kökü irritasyonundan kaynaklanır. AAOS’a göre, siyatik sinir kökü sıkışmasından kaynaklanan ağrıdır.
Risk faktörleri detaylı tablosu:
| Neden/Risk Faktörü | Oran (%) | Kaynak | Açıklama |
| Bel Fıtığı | 90 | AAOS | Disk herniasyonu sinir kökünü ezer, nucleus pulposus sızar. |
| Spinal Stenoz | 5 | Lancet | Omurga kanalı daralır, osteoartrit veya ligament hipertrofisi nedeniyle. |
| Piriformis Sendromu | 3 | BJSM | Kalça kası siniri sıkıştırır, %6’sı kadınlarda görülür. |
| Travma | 2 | WHO | Düşme veya kaza, omur kırığı veya dislokasyonuna yol açar. |
| Yaşlanma | 50 (40+) | Mayo Clinic | Disk dejenerasyonu, kemik çıkıntıları oluşur. |
| Obezite | x2 risk | Cleveland Clinic | Fazla kilo omurga stresini artırır. |
| Diyabet | Artmış | Penn Medicine | Nöropati sinir hasarını tetikler. |
| Sigara İçme | Artmış | Harvard Health | Dolaşımı bozar, iyileşmeyi geciktirir. |
Önleme stratejileri: Düzenli egzersiz, ergonomik oturuş, kilo kontrolü. CT Ortho’ya göre, siyatik ortopedik veya sırt doktoru tarafından değerlendirilir. Sigara içmek damarları daraltarak riski artırır. Harvard Health’e göre, siyatik vakalarının çoğu bel fıtığından kaynaklanır.
Detaylı mekanizma: Disk herniasyonu, annulus fibrosus yırtığı ile nucleus pulposus dışarı sızar ve sinir kökünü inflame eder. Spinal stenoz, osteoartrit veya ligament hipertrofisinden kaynaklanır. Piriformis sendromu, piriformis kasının spazmı ile siniri sıkıştırır, genellikle koşucularda görülür. Tümörler nadir olsa da, metastatik kanserler (prostat, meme) lomber bölgeyi etkileyebilir. Enfeksiyonlar (diskit, epidural abse) bakteriyel kaynaklıdır ve ateşle birlikte görülür.
Hamilelikte siyatik: Gebeliğin son trimesterinde %50 artar, çünkü rahim büyümesi lomber lordozu artırır. Diyabetik nöropati: Yüksek kan şekeri sinir myelin kılıfını bozar.
Siyatik Belirtileri Nelerdir?
Siyatik belirtileri, ağrı odaklıdır. Başlıca: Belden bacağa yayılan keskin ağrı, uyuşma, karıncalanma, güç kaybı. Ağrı öksürme/hapsırma ile artar. %70 vakada tek bacak etkilenir. Mayo Clinic’e göre, siyatik belirtileri siyatik sinir yolunu takip eder ve yanma, elektrik şoku gibi olabilir.
Akut belirtiler: Ani başlangıç, VAS 8/10 ağrı, şişlik yok. Kronik: Hafif ama sürekli. Diğer: Mesane veya bağırsak kontrol kaybı (cauda equina sendromu, acil). Cleveland Clinic’e göre, siyatik uyuşma veya karıncalanma içerir.
Belirti tablosu detaylı:
| Belirti | Sıklık (%) | Açıklama | Tetikleyiciler |
| Ağrı | 95 | Keskin, yanma tipi, belden ayağa iner. VAS 5-10. | Oturma, öksürme |
| Uyuşma | 80 | Bacak ve ayakta, parestezi (iğne batması). | Uzun oturma |
| Güç Kaybı | 50 | Ayak düşmesi (foot drop), kas zayıflığı. | Yürüme |
| Refleks Azalması | 40 | Achilles veya patellar refleks düşer. | Muayene |
| Gece Ağrısı | 60 | Yatakta artar, uykuyu bozar. | Pozisyon |
Johns Hopkins’e göre, siyatik alt sırt ağrısı kalça ve bacağa yayılır, uyuşma ve zayıflık içerebilir. Belirtiler gece artar, yatakta dönmeyi zorlaştırır. Weill Cornell’e göre, klasik semptom kalçada yanan, iğne batması gibi ağrıdır.
Diferansiyel belirtiler: Siyatik benzeri durumlar (piriformis) kalça ağrısı ile sınırlı kalabilir. Cauda equina: Acil belirtiler, idrar kaçırma, bilateral zayıflık.
Siyatik Ağrısı Nasıl Olur?
Siyatik ağrısı, sinir kökünde basınç sonucu oluşur. İnflamasyon, sinir membranını tahriş eder. Ağrı tipi: Nöropatik (yanma, elektrik çarpması). Mekanizma: Disk herniasyonu sinir kökünü ezer, ödem artar. Ağrı yolu: Spinotalamik traktus. AAOS’a göre, siyatik lumbar sinir kökü kompresyonundan kaynaklanır.
Ağrı şiddeti: Hafif (VAS 3) ila şiddetli (VAS 10). Tetikleyiciler: Oturma, eğilme, Valsalva manevrası (öksürme). AMA’ya göre, keskin, ateş eden ağrı alt sırtı etkiler.
Siyatik Ağrısı Nerede Olur?
Ağrı belden başlar, kalça, arka bacak, baldır, ayak tabanına iner. L5 kökü: Ayak sırtı, S1: Ayak tabanı. Nadir kol/bel ağrısı. HSS’e göre, siyatik düşük sırt veya kalçadan bacağa yayılır. UPMC’ye göre, siyatik kalça ve bacak ağrısıdır.
Ağrı dağılımı: Dermatomal patern takip eder, L4: İç bacak, L5: Dış bacak ve ayak başparmağı, S1: Ayak tabanı ve küçük parmak.
Siyatik Nasıl Teşhis Edilir?
Teşhis: Anamnez, muayene (Straight Leg Raise testi pozitif %85), MR (%98 doğruluk), EMG (sinir iletimi). Diferansiyel: Kalp krizi, derin ven trombozu, kalça artriti. Mayo Clinic’e göre, teşhis basınçtan kaynaklanan ağrı ve uyuşmayı içerir.
Muayene detay: SLR testi (bacak kaldırma 30-70° ağrı), refleks testi (Achilles düşüşü). Görüntüleme: X-ray kemik dışlama, CT stenoz için, MR yumuşak doku. Cleveland Clinic’e göre, teşhis fizik muayene, tıbbi tarih ve testlerle yapılır. EMG: Kas ve sinir fonksiyonunu değerlendirir, nöropatiyi doğrular.
Kan testleri: CRP inflammasyon, glukoz diyabet için. Diferansiyel tanı tablosu:
| Durum | Farklılık |
| Bel Fıtığı | Lokal ağrı |
| DVT | Şişlik |
| Artrit | Eklem |
Siyatik Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi konservatif %90. Dinlenme, ilaç, fizik tedavi. Cerrahi %10. Cleveland Clinic’e göre, siyatik %80-90 cerrahisiz iyileşir. Harvard Health’e göre, zaman ve minimal müdahale çoğu vakayı iyileştirir.
Siyatik Ağrısı İçin İlaç Tedavisi
NSAID (ibuprofen 400-600mg, inflamasyonu azaltır), kas gevşetici (siklobenzaprin, spazmı çözer), gabapentin (nöropatik ağrı için 300-900mg). Steroid enjeksiyonu (epidural, %70 rahatlama, kortizon ödem azaltır). Opioidler kısa süreli şiddetli ağrı için.
İleri Düzey Siyatik Ağrısında Cerrahi Seçenekler
Mikrodiskektomi (disk çıkarma, %85 başarı), laminektomi (stenoz için kanal genişletme). Riskler: Enfeksiyon (%2), sinir hasarı (%1), kan pıhtısı, anestezi komplikasyonları. Johns Hopkins’e göre, cerrahi 4-12 ay süren siyatik için. NEJM çalışması, mikrodiskektominin konservatiften üstün olduğunu gösterir. Cerrahi endikasyonları: Cauda equina, ilerleyen zayıflık, 6-12 hafta konservatif başarısızlık.
Alternatif tedaviler: Akupunktur (%50 rahatlama), chiropractic manipulasyon.
Samsun Siyatik Tedavisi
Doç. Dr. Ömer Bozduman, Samsun’da modern teşhis ve tedavi sunar. Cerrahi: Artroskopik yöntemler. Hasta yorumları: Yüksek memnuniyet. Randevu:05352557285.
Siyatik Ağrısı Nasıl Geçer?
Dinlenme 48 saat, egzersiz, ilaç. %80 6 haftada geçer. Mayo Clinic’e göre, self-care yardımcı olur. Zamanla iyileşme: Disk herniasyonu 4-6 haftada küçülür.
Ev tedavisi: Buz/sıcak, OTC ağrı kesici, hafif yürüyüş. Kronik için yaşam tarzı değişikliği.
Siyatik Ağrısına Ne İyi Gelir?
Beslenme (antiinflamatuar: zerdeçal, omega-3, somon, ceviz), masaj. Harvard Health’e göre, buz masajı. Bitkisel: Zencefil çay, kapsaisin krem.
Siyatik Ağrısı İçin Sıcak Ve Soğuk Uygulaması
Soğuk ilk 48s (şişlik azaltır, 15 dk), sıcak sonra (kan akışı artırır, 20 dk). Alternatif uygulama.
Günlük Hayatta Siyatik Ağrısını Azaltan Alışkanlıklar
Ergonomik sandalye (lomber destek), düzenli mola (her 30 dk kalk), doğru kaldırma (dizlerden eğil). Cleveland Clinic’e göre, iyi postür ve aktivite.
Siyatikte Egzersiz Ve Fizik Tedavi Yöntemleri
McKenzie egzersizleri (uzatma hareketleri), pilates (core güçlendirme). Fizik: TENS (elektrik stimülasyonu), ultrason (ısı terapisi). Healthline’a göre, glute stretch, spinal stretch. HSS: Diz göğse çekme. NHS: Slipped disk için egzersizler.
Egzersiz tablosu detaylı:
| Egzersiz | Açıklama | Süre/Frekans | Fayda |
| Cat-Cow Pose | Sırt esnetme, yoga pozu. | 10 tekrar/gün | Postür |
| Piriformis Stretch | Kalça açma, oturarak bacak çaprazla. | 30 sn/taraf x3 | Sıkışma azalt |
| Bridge Exercise | Core güçlendirme, sırt üstü kalça kaldır. | 15 sn x10 | Stabilite |
| Knee-to-Chest | Bel germe, diz göğse çek. | 20 sn/taraf x5 | Dekompresyon |
| Walking | Hafif aerobik. | 20-30 dk/gün | Kan akışı |
Fizik tedavi: 6-8 seans, manuel terapi. Johns Hopkins’e göre, hareket inflamasyonu azaltır.
Siyatik Hastaları Nelere Dikkat Etmeli?
Ağır kaldırmama (10kg üstü yasak), postür düzeltme (lomber yastık), düzenli yürüyüş (günde 5000 adım). Sigara bırakma (iyileşme %30 hızlanır). Cleveland Clinic’e göre, core gücü, kilo kontrolü.
Siyatik Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Kalıcı hasar %20, kronik ağrı, ayak düşmesi, mesane disfonksiyonu. ADR Spine: Tedavisiz kalıcı hasar. Houston Neurosurgery: Görmezden gelmeyin. Komplikasyonlar: Herni ilerlemesi, sinir dejenerasyonu.
Siyatik Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Siyatik için hangi bölüme gidilir?
Ortopedi veya Nöroloji, bazen Fizik Tedavi.
Siyatik tehlikeli midir?
Nadir cauda equina tehlikeli, acil cerrahi gerektirir; kalıcı felç riski.
Siyatik ağrı kaç gün sürer?
4-6 hafta, Illinois Pain: Haftalar veya aylar. Kronik: 3 ay+.
Siyatik ağrıya yürüyüş iyi gelir mi?
Evet, hafif yürüyüş kan akışını artırır, endorfin salgılar.
Siyatik ağrısı olan nasıl yatmalı?
Yan, diz bükük, yastık arası; sırt üstü fetal pozisyon.
Siyatik sinire iğne yapılırsa ne olur?
Ağrı azalır, geçici rahatlama, steroid enjeksiyon %70 etkili.
- Siyatik egzersizleri neler? McKenzie, yoga.
- Gebelikte siyatik? %50 artar, doğum sonrası geçer.
- Siyatik morarma yapar mı? Hayır, ama şişlik olabilir.